Quần thể đảo ở vịnh Hạ Long có hai dạng chính là đảo đá vôi và đảo phiến thạch. Các đảo tập trung ở hai vùng chính, là vùng phía Đông Nam của vịnh Bái Tử Long và vùng phía Tây Nam của vịnh Hạ Long. Theo thống kê hiện nay trong 1.969 đảo của vịnh Hạ Long có khoảng 1.921 đảo đá, đa phần trong số đó có độ cao khoảng 200m. Theo nhiều nghiên cứu địa hình tại vịnh Hạ Long có tuổi kiến tạo địa chất khoảng từ 250 đến 280 triệu năm về trước, được tạo nên từ quá trình vận động nâng lên, hạ xuống của các mảng lục địa, khiến lục địa thành vùng trũng biển. Đồng thời quá trình carxtơ bào mòn, phong hóa sau hàng triệu năm đã biến vịnh Hạ Long thành độc nhất vô nhị, với địa hình địa thế riêng biệt.
Những hòn đảo nổi tiếng nhất tại vịnh Hạ Long
Hòn Gà Chọi
Đây là một trong những hòn đảo nổi tiếng bậc nhất tại Hạ Long, hòn Gà Chọi còn có tên gọi khác là hòn Trống Mái, nằm gần hòn Đỉnh Hương cách cảng Bãi Cháy khoảng 5km. Đảo gồm 2 phần với hình thù giống như một đôi gà trống mái, chiều cao mỗi đảo khoảng hơn 10m, phần chân đảo bóp nhỏ lại nên trông đảo rất chênh vênh giữa mặt biển bao la.
Đảo Ngọc Vừng
Là hòn đảo cách cảng tàu du lịch khoảng hơn 34km, thuộc địa phận huyện Vân Đồn, tỉnh Quảng Ninh. Hòn đảo nằm giữa rất nhiều những bãi biển đẹp, có núi Vạn Xuân cao đến 182m và có di chỉ khảo cổ với giá trị lịch sử lâu đời rộng 45.000m2. Đảo Ngọc Vừng có tổng diện tích 12 km2, thuộc hệ thống thương cảng cổ Vân Ðồn, được xây dựng từ thế kỷ 11. Ở phía đông của hòn đảo này là bãi cát dài, cát trắng tới hàng kilômét.
Khu vực đảo Ngọc Vừng trước kia có khá nhiều ngọc trai, đêm đêm lại rực sáng cả một vùng biển, từ đó mới có cái tên đảo Ngọc Vừng, có ý nghĩa là ngọc phát sáng. Trước kia cư dân trên đảo sống chủ yếu bằng nghề đánh bắt hải sản và khai thác ngọc trai còn ngày nay thì nghề nuôi trai phát triển mạnh hơn, người dân cũng ít đi biển.
Đảo Ti Tốp
Đảo Ti Tốp có tên cũ là hòn Cát Nàng vào thời Pháp thuộc. Hòn đảo này thuộc khu vực vịnh Hạ Long cách Bãi Cháy khoảng 14km về phía Đông. Tên đảo bắt nguồn từ tên của nhà du hành vũ trụ người Nga Gherman Titov khi ông đến Hồ Chí Minh và ghé thăm vịnh Hạ Long vào năm 1962.
Đặc trưng của đảo Ti Tốp là có bờ dốc đứng, bãi cát trắng phẳng với hình vầng trăng bao phủ chân đảo. Các tour du lịch, đặc biệt là tour du thuyền thường ghé lên đảo để du khách có cơ hội ngắm nhìn toàn cảnh vịnh Hạ Long, tắm biển, chèo thuyền kayak và tham gia nhiều hoạt động ngoài trời thú vị khác.
Đảo Tuần Châu
có diện tích khoảng 3 km2, là hòn đảo gần bờ, ở phía Tây Nam vịnh Hạ Long. Đảo có làng mạc và dân cư sinh sống khá thưa thớt. Đây cũng là khu vực các nhà khảo cổ đã tìm ra nhiều di chỉ thuộc nền văn hóa Hạ Long. Từ năm 2001, một con đường lớn đã được Quảng Ninh xây dựng nối đảo với đất liền tạo thành một tổ hợp dịch vụ vui chơi, giải trí với đầy đủ các dịch vụ khách sạn, nhà hàng và bãi tắm. Từ đó đến nay đảo Tuần Châu đã có sự phát triển và lột xác chóng mặt, trở thành đầu não của du lịch Hạ Long, với sự đầu tư vô cùng bài bản và quy mô
Quần thể đảo tại vịnh Hạ Long